ประเภทของดนตรีไทย

ดนตรีไทย เป็นศิลปะแขนงหนึ่งของไทย ได้รับอิทธิพลมาจากประเทศต่าง ๆ เช่น อินเดีย, จีน, อินโดนีเซีย และอื่น ๆ และได้มีการสืบทอดมาแต่ครั้งโบราณ ซึ่งดนตรีของไทยนั้นมีเอกลักษณ์เฉพาะ และมีการพัฒนาการมาโดยตลอด ทั้งเรื่องของการร่ายรำ คำร้อง และดนตรี สำหรับเครื่องดนตรีไทยนั้นมีอยู่มากมายหลายชนิดแตกต่างกันออกไป ซึ่ง จากการสอบถามข้อมูลจาก อาจารย์ชำนาญการด้านดนตรีไทยท่านหนึ่ง ท่านให้ข้อมูลมาว่า เครื่องดนตรีไทยปัจจุบันนั้นมีอยู่ 4 ประเภท คือ

1. เครื่องดีด

เป็นเครื่องดนตรีประเภทที่ต้องใช้มือดีดให้เกิดเสียง ส่วนใหญ่มักเป็นเครื่องสาย ที่มีสายตั้งแต่ 1 สายขึ้นไปจนถึง 7 สาย หลักการคือใช้มือหนึ่งดีด และอีกมือหนึ่งกด เพื่อให้เกิดเสียงสูงต่ำ ตามคีย์เสียงต่างๆ เครื่องดนตรีประเภทนี้ มักใช้ในการบรรเลงให้เกิดทำนองเพลงต่างๆ ทั้งโศกเศร้า เพลิดเพลิน หรือรื่นเริงบันเทิงใจ เครื่องดีดนั้นมีแบ่งออกเป็นประเภทย่อยๆ ได้หลายประเภท ตามลักษณะของการใช้งาน รูปแบบของสาย และลักษณะของท้องถิ่นนั้นๆ แต่ที่รู้จักกันดีก็เช่น พิณ พิณเปี๊ยะ ซึง กระจับ เป็นต้น

2. เครื่องสี

เครื่องดนตรีประเภทนี้ มีประวัติว่ามีที่มาจากการได้รับอิทธิพลเครื่องดนตรีจีน มีลักษณะในการทำงานคือ ใช้หลักของการเสียดสีของวัตถุ ทำให้เกิดเสียงเป็นท่วงทำนองต่างๆ เครื่องสีจะเป็นเครื่องดนตรีประเภทมีสาย และมีคันชัก ที่ทำจากเอ็น หรือเชือก ใช้สำหรับเสียดสีให้เกิดเสียง เครื่องสีมักจะใช้เป็นเครื่องบรรเลงในทำนองเพลงหวาน เศร้า ซึ้ง ตัวอย่างเครื่องดนตรีประเภทนี้คือ ซอประเภทต่างๆ เช่น ซอด้วย ซออู้ ซอสามสาย เป็นต้น

3. เครื่องตี

เป็นเครื่องดนตรีประเภทหนึ่ง ที่มักจะต้องมีในการบรรเลงดนตรีไทย ไม่ว่าจะเป็นประเภทไหน เครื่องตีเป็นแบ่งเป็นหลายประเภท ตามการใช้งาน และตามวัสดุที่ทำให้เกิดเสียง (ทำจากไม้ ทำจากโลหะ ทำจากหนังขึง) เช่น เครื่องตีประเภทระนาด หรือเปิงมาง ฆ้องวง จะให้เสียงที่ใช้เป็นทำนองเพลง ส่วนเครื่องตีประเภทฉาบหรือกลอง จะใช้เป็นจังหวะ ควบคุมความช้าหรือเร็วของเพลงนั้นๆ ตัวอย่างเครื่องตี ได้แก่ ขิม ระนาด ฉาบ ฉิ่ง กลอง เป็นต้น

4. เครื่องเป่า

เป็นเครื่องดนตรีไทยที่ให้ทำนองหวานซึ้ง และทำนองสนุกสนานคึกคัก มีหลักการโดยใช้ลมเป่าให้เกิดเสียง แบ่งเป็นสองประเภทคือ แบบไม่มีลิ้น(ขลุ่ย) และแบบมีลิ้น(ปี่) เครื่องเป่ามักให้เสียงที่หวานซึ้ง กินใจ และทำนองแบบสนุกสนามครื้นเครง ปลุกใจให้ฮึกเหิม เครื่องเป่ามักจะถูกนำไปบรรเลงร่วมกับเครื่องดนตรีแบบเป็นวง ที่มีเครื่องดนตรีทุกประเภทบรรเลงร่วมกัน เรียกว่าวงปี่พาทย์ ตัวอย่างเครื่องเป่าได้แก่ ขลุ่ยลิบ ขลุ่ยอ้อ ขลุ่ยเพียงออ ปี่ใน ปี่นอก ปี่ชวา ปี่มอญ เป็นต้น